Συντελεστές

Η Χαρίκλεια Μελανδινού (1867-1951), δασκάλα, συγγραφέας σχολικών εγχειριδίων, αρθρογράφος και εκδότρια του περιοδικού Εφημερίς των Κυριών (1909-1911) και του Ημερολογίου της Εφημερίδος των Κυριών «Η Λέσβος» (1912), κατάγεται από οικογένεια εκπαιδευτικών. Ο πατέρας της Παντολέων Μελανδινός, υπήρξε δάσκαλος σε σχολεία των Σαράντα Εκκλησιών (Ανατολική Ρωμυλία) και στο Πλωμάρι της Λέσβου (στο δεύτερο δίδαξε την περίοδο 1864-1872), όπως και τα τέσσερα τουλάχιστον από τα πέντε αδέλφια της, ο Δημοσθένης Μελανδινός, η Πολυξένη, η Ζωή και η Μάρθα Μελανδινού (η τελευταία εργάστηκε ως νηπιαγωγός) (ο Αλκιβιάδης Μελανδινός, ο μεγαλύτερος από τα έξι παιδιά της οικογένειας, δεν αναφέρεται στις πηγές -πιθανόν να πέθανε μικρός). Σπούδασε στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο των Σαράντα Εκκλησιών, για μικρό διάστημα (1884-85) στα Ζαρίφεια διδασκαλεία, και ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο της Αδριανούπολης. Για τη διδασκαλική της ειδίκευση φοίτησε στο Παρθεναγωγείο "Παλλάδας" στην Κωνσταντινούπολη. Εργάστηκε ως δασκάλα στον τόπο καταγωγής της (Πλωμάρι), στις Σαράντα Εκκλησιές και στο Παρθεναγωγείο της Παλλάδας (1890-1896), και ως διευθύντρια στα παρθεναγωγεία Τραπεζούντας (1897-1906 [?]), και Διπλοκιονίου (Βεσίκτας) (1907-1922). Μετά το 1922 εγκατέλειψε την Κωνσταντινούπολη και εργάστηκε από το 1924 έως το 1930 στα ανώτερα παρθεναγωγεία Θεσσαλονίκης, Φλώρινας Κοζάνης. Πέθανε στην Αθήνα το 1951. Ανάμεσα στα έργα της συγκαταλέγονται τα «Κορασιακά αναγνώσματα», αναγνωστικά για τις τέσσερις πρώτες τάξεις των παρθεναγωγείων, τα οποία έγραψε μαζί με την αδερφή της Πολυξένη και εξέδωσε από το 1902 έως 1904 στην Κωνσταντινούπολη. Το 1905 εκδίδονται επίσης στην Κωνσταντινούπολη οι «Συνθέσεις, διηρημέναι εις τρία τεύχη προς χρήσιν αμφοτέρων των φύλων», τρίτομο όπως φαίνεται από τον τίτλο του σχολικό εγχειρίδιο. Τα τεύχη που έχουν εντοπιστεί αφορούν στην Ε΄ και ΣΤ΄ τάξη (Β΄ τεύχος) και στη Ζ΄ και Η΄ τάξη (Γ΄ τεύχος). Εκδίδει επίσης το "Απάνθισμα νεοελληνικών αναγωνσμάτων δι' ανωτέρας τάξεις" (για τις τάξεις ΣΤ' και Ζ'). Από το 1909-1911 εκδίδει την Εφημερίδα των Κυριών και το 1912 το Ημερολόγιον της Εφημερίδος των Κυριών «Η Λέσβος». Από τον πρόλογο του Ημερολογίου προκύπτει πως η ιδέα της έκδοσής του ανήκε στον αδερφό της, τον Δημοσθένη, ο οποίος θα το εξέδιδε το 1902 στη Μυτιλήνη. Εξαιτίας όμως του πρόωρου θανάτου του δεν μπόρεσε να εκδοθεί. Έτσι, στο Ημερολόγιο η εκδότρια συμπεριέλαβε και αρθρογραφία από το ανέκδοτο ημερολόγιο του αδερφού της. Στην εργογραφία της συμπεριλαμβάνεται ακόμη η πραγματεία με τίτλο «Η Αγιά Σοφιά. Το Αυγουστιαίον. Ανάγνωσμα τερπνότατον μετ’ εικόνων», την οποία εξέδωσε στην Αθήνα το 1919.

Εργογραφία:

Μελανδινού, Χαρίκλεια. Εφημερίς των Κυριών, τχ. 3 (1 Οκτωβρίου 1909).

Μελανδινού, Χαρίκλεια. Εφημερίς των Κυριών, τχ. 5 (1 Νοεμβρίου 1909).

Μελανδινού, Χαρίκλεια. Το Ημερολόγιο της Εφημερίδας των Κυριών «Η Λέσβος». Κωνσταντινούπολη: Π. Αγγελίδης και Σία, 1912.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Αναγνωστοπούλου, Χρυσούλα. «Όψεις της γυναικείας επιχειρηματικής δραστηριότητας: Ελληνίδες εκδότριες στον οθωμανικό χώρο (1887-1922)». Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης, 2018.

Anagnostopoulou, Chrysoula. “An Enterprise of One’s Own: Greek Women Publishers in Ottoman Territories at the Beginning of the 20th Century”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. November 9-11, 2018, University of Crete & Hellenic Open University, Rethymno.

Γιασαφάκη, Χαριτωμένη. «Το περιοδικό Εφημερίς των Κυριών (1909 - 1911) της Χ.Π. Μελανδινού: Ο εκπαιδευτικός του λόγος και ο γυναικείος προορισμός». Στο 4ο Διεθνές επιστημονικό συνέδριο με θέμα Δημοκρατία, δικαιώματα και ανισότητες στην εποχή της κρίσης. Προκλήσεις στον χώρο της έρευνας και της εκπαίδευσης. 27-29 Απριλίου 2018, Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών (ΙΑΚΕ), Ηράκλειο.

Γιασαφάκη, Χαριτωμένη. «Το περιοδικό Εφημερίς των Κυριών (1909-1911) της Χ.Π. Μελανδινού και ο γυναικείος προορισμός». Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Κρήτης, 2016.

Δαλακούρα, Κατερίνα & Ζιώγου-Καραστεργίου, Σιδηρούλα. Η εκπαίδευση των γυναικών. Οι γυναίκες στην εκπαίδευση. Κοινωνικοί, ιδεολογικοί, εκπαιδευτικοί μετασχηματισμοί και η γυναικεία παρέμβαση (18ος -20ός αι.). Αθήνα: Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα, 2015.

Dalakoura, Katerina. "Greek Women’s Periodicals in Ottoman Space (1845-1919): Publishing as a Female Enterprise". Conference What is Knjiženstvo?, October 16-17, 2015, Faculty of Philology, University of Belgrade.

Giasafaki, Charitomeni. "Women's Biographies in 'Ladies Journal': Models for the Construction of Women's Identities". International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. November 9-11, 2018, University of Crete & Hellenic Open University, Rethymno.

Θωμόπουλος, Ιωάννης. «Οι τόνοι και η μοίρα τους». Νέα Εστία, τχ. 1187 (1976): 72-88.

Καζάζη - Καπερώνη, Αμφιτρίτη. «Θεόφιλος Ραϊσόπουλος: Ο πρώτος ελληνοδιδάσκαλος της Σχολής του Πλωμαρίου». Πλωμαρίτικοι Αντίλαλοι 24, αρ. φ. 220 (2008): 10-12.

Λυκιαρδοπούλου, Σταυρούλα. «Η εκπαίδευση στη Λέσβο κατά την τελευταία περίοδο της Οθωμανοκρατίας (1800-1912)». Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, 2008.

Μελανδινού, Ζωή. «Χαρίκλεια Π. Μελανδινού (1867-1951)». Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, ΙΣΤ (1951): 266-267.

Μελανδινού, Πολυξένη. «Στην θανούσαν αδελφή μου, ποίημα». Εφημερίς των Κυριών, αρ. φ. 217 (16 Ιουνίου 1891).

Μίσσιος, Κώστας. Ο Λεσβιακός Τύπος και οι δημιουργοί του (24 Αυγούστου 1864 - 31 Μαρτίου 2008): Συμβολή στην ιστορία της λεσβιακής γραμματείας. Αθήνα: Πιττακός, 2009.

Μίσσιος, Κώστας. Ποικίλα φιλολογικά της Μυτιλήνης: Συμβολή στην ιστορία της λεσβιακής γραμματείας. Αθήνα: Πιττακός, 2009.

Ξηραδάκη, Κούλα. Παρθεναγωγεία και δασκάλες υπόδουλου ελληνισμού: Από τα αρχεία του Ελεγκτικού Συνεδρίου. τ. 2. Αθήνα, 1973.

Papadopoulou, Ypakoi. “Cultural and Recreational Annual Editions: ‘Lesvos’ – The Almanac of Ladies’ Newspaper (1912) by Charikleia Melandinou”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. November 9-11, 2018, University of Crete & Hellenic Open University, Rethymno.

Ρούσσου, Βαρβάρα. «Ο μακρύς δρόμος της γυναικείας ελληνικής ποιητικής παράδοσης από τον 19ο στον 20ο αι.». Διδακτορική Διατριβή, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, 2017.

Εργογραφία

Ζωή μελανδινού. " Βιργινία Γεωργιάδου". Τέχνη, έτος Δ', τχ. 48 (Μάρτιος1950): 451-454.