Η Πολυτίμη Κουσκούρη, κόρη του Ηλία Κουσκούρη (ενεργού μέλους της Επανάστασης από την κήρυξή της έως το 1833), είναι μια από τις πρώτες δασκάλες του ελληνικού κράτους με σημαντική εκπαιδευτική και συγγραφική δραστηριότητα. Γεννημένη στο Μυστρά (Νοέμβριος 1820) ανατράφηκε μέσα σε ένα επαναστατικό και εθνικο-πατριωτικό κλίμα, ενώ έλαβε την πρώτη εγγραμματοσύνη με οικοδιδασκαλία/ αυτομόρφωση. Σε ηλικία 14 ετών φοίτησε σε δημόσιο σχολείο προκειμένου να αποκτήσει το διδασκαλικό δίπλωμα, να ασκήσει το διδασκαλικό επάγγελμα και να στηρίξει οικονομικά την οικογένειά της. Το 1834 φοίτησε στο πρότυπο σχολείο του δήμου Ναυπλίου και το 1836 απέκτησε το πτυχίο δασκάλας Γ΄ βαθμού. Από τις 3 Μαΐου 1837 έως το 1854 διδάσκει και διευθύνει κάποια από τα πρώτα δημόσια σχολεία κοριτσιών που συστήνονται στο ελληνικό κράτος: το σχολείο του δήμου Ναυπλίου (3 Μαρτίου 1837 - 2 Οκτωβρίου 1845), το σχολείο του δήμου Πειραιά (3 Οκτωβρίου 1845 - Σεπτέμβριος 1851) καθώς και το σχολείο του δήμου Αθηνών (1 Οκτώβρη 1851 - Σεπτέμβρης 1854). Για το εκπαιδευτικό και οργανωτικό της έργο τιμήθηκε με δημόσιους επαίνους και τιμητικές διακρίσεις από τις πολιτειακές εκπαιδευτικές και δημοτικές αρχές και από σημαίνοντα πολιτειακά πρόσωπα (π.χ. τη βασίλισσα Αμαλία). Το 1851 η Πολυτίμη Κουσκούρη προάχθηκε από δασκάλα Γ΄ βαθμού σε νομαρχιακή δασκάλα Α΄ βαθμού, στον ανώτερο, δηλαδή, διδασκαλικό βαθμό. Οι μετακινήσεις της στα σχολεία πραγματοποιούνται ύστερα από προσωπικές αιτήσεις της προκειμένου να βελτιώσει την οικονομική και την επαγγελματική θέση της. Αρωγός σε αυτή την προσπάθειά της είναι η δασκάλα της, Ελένη Πιτταδάκη, η οποία συστήνει τη μαθήτριά της για τη θέση της διευθύντριας τόσο στο σχολείο του Ναυπλίου όσο και του Πειραιά. Η Πολυτίμη Κουσκούρη έχει σημαντική συγγραφική δραστηριότητα. Στο έργο της φαίνεται να κατέχει σε ικανοποιητικό βαθμό την αρχαΐζουσα καθαρεύουσα γλώσσα, επιβεβαιώνοντας την υψηλή μόρφωση που είχε λάβει. Γνωρίζει επίσης γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά. Το συγγραφικό έργο της συμπεριλαμβάνει τρία αυτοτελή έργα, μια μετάφραση γαλλικού διηγήματος, καθώς και αρθρογραφία στα περιοδικά της εποχής Νέα Πανδώρα (Απρίλιος 1850 - Μάρτιος 1872), Ευτέρπη (Σεπτέμβριος 1847 - Οκτώβριος 1855), Εφημερίς των Μαθητών (19.10.1852 - 14.05.1855), μετέπειτα με τον τίτλο Εφημερίς των Φιλομαθών (24.05.1855 - 24.02.1857) και στην Κυψέλη (Μάιος - Οκτώβριος 1845) της Ευφροσύνης Σαμαρτζίδου. Η θεματογραφία στο έργο της αφορά στη διδακτική μεθοδολογία (στη «νέα» για την εποχή μέθοδο της αλληλοδιδακτικής), στους στόχους της αγωγής και της πρώτης εκπαίδευσης, στην εκπαίδευση των κοριτσιών και στη σπουδαιότητά της, όπως και σε θέματα των ιδιαίτερων ενδιαφερόντων της, όπως για παράδειγμα την ιστορία, τη γεωγραφία και τη φιλοσοφία. Η Πολυτίμη Κουσκούρη πέθανε το Σεπτέμβριο του 1854.

Ενδεικτική εργογραφία:

Κουσκούρη, Πολυτίμη. Περί της αλληλοδιδακτικής μεθόδου. Αθήναι: Εκ του τυπογραφείου Ν. Αγγελίδου, 1854.

Κουσκούρη, Πολυτίμη. Γεωγραφία της αρχαίας Ελλάδος. Μετά σημειώσεων και παραπομπών προς αρχαίας και νεωτέρας πηγάς. Αθήναι: Εκ του τυπογραφείου Ν. Αγγελίδου, 1854.

Κουσκούρη, Πολυτίμη. Κυνηγός. 1854.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Δαλακούρα, Κατερίνα & Ζιώγου-Καραστεργίου, Σιδηρούλα. Η εκπαίδευση των γυναικών. Οι γυναίκες στην εκπαίδευση. Κοινωνικοί, ιδεολογικοί, εκπαιδευτικοί μετασχηματισμοί και η γυναικεία παρέμβαση (18ος -20ός αι.). Αθήνα: Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα, 2015.